Η ιστορία του Αμιράς, κατοικείτο από το 2600 π.χ.

Ο Αμιράς ή τα Αμιρά (κάτοικοι 353 το 2001) είναι χωριό του δήμου Βιάννου, στο Νομό Ηρακλείου. Βρίσκεται στην επαρχία Βιάννου στις νότιες πλαγιές του όρους Δίκτη σε ένα καταπράσινο πλαίσιο από ελαιώνες και οπωροφόρα δένδρα και σε υψόμετρο 680 μ. Στην εδαφική του περιφέρεια ανήκει  το Οροπέδιο του Ομαλού. Από τον Αφέντη Χριστό έως παραλιακά την 'Αρβη, υπάρχουν κοιλάδες κατάφυτες με καρποφόρα και άλλα ενδημικά φυτά και δέντρα της περιοχής. Στο ανατολικό μέρος του χωριού βρίσκεται το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, με ένα όμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο, που κτίστηκε στις αρχές του 18ου αιώνα. Πολλές φορές το χωριό δεν αναφέρεται ως αρσενικό αλλά με το ουδέτερο πληθυντικού: τα Αμιρά.

Ιστορικά στοιχεία

Χωρίς να είναι απολύτως γνωστό το πότε πρωτοκατοικήθηκε το χωριό, ευρήματα από ερείπια οικισμού, έχουν οδηγήσει τους αρχαιολόγους στην υπόθεση ότι ο οικισμός κατοικείτο και κατά τα νεολιθικά χρόνια (γύρω στα 2600 π.Χ.). Αργότερα, στα μινωικά χρόνια (2000-1100 π.Χ.), φαίνεται ότι ο οικισμός ήταν από τους πιο  σημαντικούς και πολυάνθρωπους της περιοχής. Παρέμεινε ισχυρός έως και τα ρωμαϊκά χρόνια, ενώ λόγω της θέσης του, μεταξύ της Βιάννου και της Ιεράπυτνας (σημερινής Ιεράπετρας) απέκτησε σημαντικό πλούτο έως το τέλος της πρωτοβυζαντινής περιόδου, δηλαδή το 824 μ.Χ. Την εποχή εκείνη έγιναν μεγάλοι σεισμοί οι οποίοι κατέστρεψαν πολλούς οικισμούς της περιοχής, και μεταξύ αυτών και τον Αμιρά. Ό,τι όμως δεν κατάφερε να το κάνει ο σεισμός, το έκαναν οι Άραβες που αποβιβάστηκαν στην Ψαρή Φοράδα το 824 μ.Χ. Μετά την τελευταία αυτή καταστροφή του, ο οικισμός ξαναχτίστηκε δίπλα ή πάνω στα ερείπια του παλιού στο τέλος περίπου της Αραβοκρατίας (960 μ.Χ.) και τότε πήρε το σημερινό του όνομα Αμιράς, το οποίο προέρχεται από το Amir που στα αραβικά σημαίνει στρατηγός.

Τα βάσανα των κατοίκων του Αμιρά συνεχίστηκαν και κατά την Τουρκοκρατία. Καταφύγιο για τους κατοίκους του ήταν οι απρόσιτες σπηλιές του φαραγγιού της 'Αρβης με τα ονόματα ’Aγιος Αντώνιος, Καπνιστή, Ταρτάρη και Λύδι. Τα παλικάρια του Αμιρά ήταν από τους πρώτους που εντάχθηκαν στις αντάρτικες ομάδες της επανάστασης κάτι που συνεχίστηκε και αργότερα κατά τη Γερμανική κατοχή. Στα τραγικά γεγονότα της σφαγής του Σεπτεμβρίου του 1943, ο Αμιράς είχε δυστυχώς τα περισσότερα θύματα, 114 άτομα. Σήμερα, στη θέση Σελί, πάνω από το χωριό, βρίσκεται το Πανεπαρχιακό Ηρώο των 450 εκτελεσθέντων το Σεπτέμβρη του 1943 από τους Γερμανούς κατακτητές. Είναι ένα από τα πιο ιστορικά χωριά της Ελλάδας, γράφοντας την δικιά του ιστορία πάνω από 4.600 ενεργά χρόνια!!!

Δ.δ. Αμιρά

Το Δημοτικό Διαμέρισμα Αμιρά απαρτίζεται από τον Αμιρά και τον οικισμό Άρβη, με 850 κατοίκους συνολικά κατοίκους στο κοινοτικό διαμέρισμα του Αμιρά.