Τέσσερα ξεχωριστά παραδοσιακά καφενεία στην Κρήτη (φωτό)

Το καφενείο του Γρυλιού: “Πλατεία του Συντάγματος”

“Σκέφτομαι τα γεράματα και πως θα τα περάσω
απού μαθα η στον εγλεντζέ και πως θα του ξεχάσω”

Φθάνοντας στα Ανώγεια, το ξακουστό χωριό της Κρήτης στην ρίζες του Ψηλορείτη,, στο δεξί σου χέρι χωμένο ανάμεσα σε δυο μουριές θα εντοπίσεις το καφενείο του Γρυλιού με τίτλο η “Πλατεία του Συντάγματος”, το παλιότερο ίσως καφενείο του χωριού. Στον εσωτερικό χώρο δεσπόζουν δυο μεγάλες φωτογραφίες του καφετζή Μίχαλου Σκουλά – η μια παρμένη πριν σαράντα χρόνια και ή άλλη σχετικά πρόσφατα- και τριγύρω τους πολλές μικρές φωτογραφίες και αποσπάσματα από εφημερίδες που αναφέρονται στην ιστορία της οικογένειας Σκουλά και των Ανωγείων.



Γιατί στα ηρωικά Ανώγεια η παλικαριά, το ασυμβίβαστο με την σκλαβιά και η συμμετοχή των Ανωγειανών σε κάθε επαναστατικό κίνημα, είχαν την κατάληξη λόγω των αντιποίνων να λεηλατηθεί και να πυρποληθεί το χωριό το 1822 από τον Σερίφ Πασά και το 1867 από τον Ομέρ Πασά. Στην Κατοχή, όταν τα Ανώγεια ήταν ο πυρήνας της Εθνικής Αντίστασης στην Κρήτη, με αφορμή την απαγωγή του στρατηγού Κράϊπε, τον Αύγουστο του 1944, δόθηκε η εντολή να ισοπεδωθεί το χωριό και να εκτελεσθούν όσοι άνδρες θα βρίσκονταν εκεί. Ανατινάχτηκαν τα σπίτια με δυναμίτη, τους έβαλαν φωτιά και 800 περίπου σπίτια μετατράπηκαν σε χαλάσματα, ενώ κάηκαν 6 γυναίκες, εκτελέστηκαν 8 άντρες και συνελήφθησαν 80 υπερήλικες.



Όλες αυτές οι ιστορίες και η συμμετοχή της οικογένειας των Σκουλάδων στις επαναστάσεις και στο βωμό του αίματος είναι αποτυπωμένα στους τοίχους.

Έξω στην αυλή και στην παχιά σκιά μιάς μουριάς, για χρόνια γέροντες Ανωγειανοί, ευθυτενείς, αρρενωποί, μαυροπουκαμισάδες, με μούσια μουστάκια και τα τυπικά κεφαλομάντηλα κουβεντιάζουν πίνοντας τη ρακή τους. Δυστυχώς ο Μίχαλος –αδελφός του γνωστού στο Πανελλήνιο μαντιναδόρου Βασίλη Σκούλα – που επί δεκαετίες σέρβιρε, κέρναγε, βοηθούσε την γυναίκα του κυρά-Ειρήνη – σύγχρονη ηρωίδα – και δεν έχανε την ευκαιρία να φωτογραφηθεί, να τραγουδήσει ή να πει τις ιστορίες του με τους πελάτες του, στα 85 του χρόνια, το 2014 έφυγε στους ουρανούς. Μας λείπει.

Το καφενείο του Κώστα στον Σίβα Μεσαράς

Ο Σίβας είναι ένα γραφικό μικρό χωριό στη νοτιοδυτική άκρη της πεδιάδας της Μεσαράς, δέκα λεπτά δρόμος από τα Μάταλα. Οι λιγοστοί κάτοικοί του ασχολούνται με τη γεωργία.

Ως προς το όνομα του χωριού, έχει επικρατήσει σήμερα το αρσενικό και όχι το παλαιότερο θηλυκό Σίβα, για να μη γίνεται σύγχυση με την άλλη Σίβα στο Ηράκλειο. Το χωριό είναι γνωστό γιατί είναι γενέτειρα του Αγίου Ιωάννη του Ξένου, ο οποίος εργάστηκε για την αναζωπύρωση της Ορθοδοξίας στην Κρήτη, μετά την απελευθέρωσή της από τους Σαρακηνούς από τον Νικηφόρο Φωκά το 961μ.Χ.

Στον Σίβα βρίσκεται ένα από τα πιο ιδιόμορφα καφενεία της Ελλάδας. Το καφενείο του Κώστα. Μικρό σαν χώρος, αλλά τι χώρος! Ένα κράμα μυσταγωγίας και οικειότητας, μεταφυσικής και πραγματικότητας. Ένα καφενείο μουσείο γεμάτο εικόνες, κυρίως της Κρητικής περιόδου – φωτογραφίες κολλημένες σε ξύλο που φαίνονται σαν αληθινές – έργα του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου, εικόνες Φαγιούμ, κι όλες αυτές από το δάπεδο ώς το ταβάνι. Τα τραπεζάκια και το τεζιάκι στο πράσινο χρώμα και στον τέταρτο τοίχο φωτογραφίες από παρέες που έχουν περάσει από το μαγαζί, νέοι, πρεσβύτεροι και αρκετοί ξένοι καθηγητές και διανοούμενοι.



Καφενείο λοιπόν για φιλότεχνους, για φιλοσόφους αλλά και για λυράρηδες και τον απλό λαό. Χαζεύεις για ώρες τις εικόνες τα γνωμικά και τις παροιμίες.

“Στα πρέπει και στη λογική πήγε η ζωή μου όλη,
κι απόμεινε απότιστο του πόθου το περβόλι”

η μαντινάδα κι ένα άλλο του Συκουτρή:

“Κανένας δεν μπορεί να κτίσει για λογαριασμό σου το γεφύρι απ’ όπου χρωστάς για να περάσεις το ρεύμα της ζωής, κανείς εκτός από σένα τον ίδιον. Υπάρχουν βέβαια μονοπάτια άπειρα και γεφύρια και ημίθεοι πρόθυμοι να σε περάσουν. Μα θα ζητήσουν πληρωμή τον ίδιο σου τον εαυτό…”.



Ο καφετζής ένας σεμνός και ψαγμένος Κρητικός βαστά τον οικογενειακό καφενέ από τότε που ‘χασε τους δικούς του πάνε είκοσι χρόνια. Πίσω από τον φουντωτή πιπεριά που κρύβει σχεδόν την πρόσοψη του καφενείου, κρύβονται πολλοί θησαυροί, έτοιμοι να παραδοθούν στους ταξιδιώτες που ψάχνουν για ιδιαίτερες εμπειρίες.



Το καφενείο του Ο καφενές - ραφείο στο Σπήλι Ρεθύμνου

“Γλυκά που βγαίνει απ’ το βουνό στο Σπήλι το φεγγάρι
και λαμπυρίζει στο νερό και του εδίνει χάρη.”
Με μια μονάχα μαντινάδα σχηματίζει κανείς αμέσως την εικόνα του πανέμορφου αυτού χωριού. Το Σπήλι, αυτό το Ρεθυμνιώτικο κεφαλοχώρι, βρίσκεται πάνω στον κεντρικό οδικό άξονα, στο κέντρο του νομού Ρεθύμνης,



Και πράγματι στο κέντρο περίπου του χωριού, σε μια πανέμορφη πλατεία με δύο τεράστια υπεραιωνόβια πλατάνια, 25 πέτρινες κεφαλές λιονταριών που από τα στόματά τους ρέουν πεντακάθαρα νερά σε κοιτούν κατάματα, δημιουργώντας ένα μοναδικό χώρο δροσιάς και γαλήνης. Ένας ευλογημένος τόπος.

Στο σημείο αυτό της δημοσιάς πολλοί ταξιδιώτες σταματούν το καλοκαίρι για να πιούν και να ξεδιψάσουν. Γύρω από το ιδιαίτερο αξιοθέατο κάποια τουριστικά μαγαζιά και μερικές καφετέριες δεξιά κι αριστερά του δρόμου προσφέρονται το καλοκαίρι να εξυπηρετήσουν τους περαστικούς. Μα μόνο ένα είναι αυτό που χειμώνα καλοκαίρι βρίσκεται εκεί ανοικτό για να εξυπηρετήσει τους ντόπιους και όσους ξέμπαρκους τύχει και περάσουν από κει. Το καφενείο του Γιώργη Αυγενάκη του ράφτη.

“Πάντα είναι η πόρτα μου ανοιχτή κι η τάβλα μου στρωμένη

να τη θωρούν να μπαίνουνε οι εδικοί κι οι ξένοι”



Από την πρώτη ματιά το καφενείο του κυρ Γιώργου ξεχωρίζει. Ένας παλιακός καφενές με τις ψάθινες καρέκλες τα μεταλλικά τραπεζάκια με ίχνη του καιρού απάνω του. Μπαίνοντας στο μαγαζί ίδια εικόνα. Μ’ αυτό που σου τραβά την προσοχή στο βάθος πλάι στην κουζίνα είναι ένας πάγκος με μια ραπτομηχανή: “Ήμουν ράφτης από παλιά” αφηγείται ο κυρ Γιώργης “έραβα κρητικές βράκες, ευρωπαϊκά κουστούμια αλλά και στολές αξιωματικών, χωροφυλάκων, αγροφυλάκων. Τα τελευταία χρόνια αρκούμαι στις επιδιορθώσεις, στενέματα, κοντέματα, μπαλώματα. Ο κόσμος πια ταξιδεύει στην πόλη και παίρνει τα ετοιματζίδικα τα ρούχα”.

Το καφενείο-ραφείο στο Σπήλι διατηρείται εδώ και 45 χρόνια από τον καφετζή που έκλεισε αισίως τα ογδόντα. Ένας από τους τρεις γιούς του θα πάρει τη σκυτάλη… τουλάχιστον στους καφέδες, στις ρακές και στους μεζέδες… και λέγοντας μεζέδες δεν λέμε τίποτα παρά τη λιχουδιά της οφτής πατάτας, το σήμα κατατεθέν του καταστήματος.

Το καφενείο του Ευάγγελου Παπουτσάκη στη Νύβριτο

Το καφενείο Καλή Καρδιά του Ευάγγελου Παπουτσάκη στη Νύβριτο Ηρακλείου Κρήτης έχει μια ιστορία που βαστά από το 1923, κοντά στον έναν αιώνα. Είναι ίσως το μοναδικό στην Κρήτη που διατηρεί ακόμα τον διπλό χαρακτήρα καφενείο-σαμαροποιείο.

Πράγματι το καφενείο του 85χρονου κυρ-Ευάγγελου, πάνω στη δημοσιά στις παρυφές του χωριού έχει δύο χώρους.



Ο ένας, το τυπικό παραδοσιακό καφενείο με τους ξύλινους καναπέδες του, τα τραπεζάκια με τις χωριάτικες ψάθινες καρέκλες, την ξυλόσομπα, το τεζιάκι του καφετζή και ο άλλος, δίπλα σε ένα άλλο δωμάτιο που επικοινωνεί με εσωτερική πόρτα, το εργαστήρι του πεταλωτή-σαμαροποιού. Ο κυρ-Ευάγγελος καφετζής, σαμαροποιός, πεταλωτής -άνθρωπος ορχήστρα- αφηγείται την ιστορία του καφενέ του:



«Δεν πάνε και πολλά χρόνια που ο δρόμος από το Ηράκλειο έφθανε μέχρι το χωριό μας και από εκεί ως τον Ζάρο και τα πέριξ μέρη, οι μεταφορές γίνονταν με τα μουλάρια. Τις καλές εποχές τα γαϊδουρομούλαρά μας ξεπερνούσαν τα 800. Εγώ κατασκεύαζα 60 σαμάρια περίπου τον χρόνο και πετάλωνα ως και 15 ζώα την ημέρα. Οι πελάτες μου έρχονταν και καθώς περίμεναν να πεταλώσω, πίναν τον καφέ τους, απολάμβαναν τη ρακί τους, έτσουζαν το κρασάκι τους. Δεν περιμέναν και πολύ, αρκεί βέβαια το ζώο να μην ήταν δύστροπο γιατί τότε μας έπαιρνε η νύχτα! Τα μέρη μας είναι πολύ πετρώδη, τα κουβαλήματα πολλά και έτσι κάθε μήνα έπρεπε να αλλάζω πέταλα. Σήμερα έχουν ανοιχτεί παντού δρόμοι, όλοι έχουν αυτοκίνητα, ζήτημα αν έχουν μείνει δέκα ζώα στην περιοχή».



Μπορεί τα πεταλώματα να έχουν περιοριστεί, όπως και η ζήτηση των σαμαριών που τα αγοράζουν περισσότερο για σουβενίρ ενός κόσμου που εξαφανίζεται, ο κυρ-Ευάγγελος, όμως, απτόητος έφηβος, κινείται στους δυο χώρους του, σερβίρει, εξυπηρετεί τους περαστικούς, φιλοξενεί τους αναμένοντες το λεωφορείο της γραμμής και δίνει από το καφενείο Καλή Καρδιά την πρώτη εικόνα ζωής του πανέμορφου χωριού της Νύβριτου

greekgastronomyguide.gr